ދިވެހިރާއްޖޭގެ އަތޮޅުތަކާއި ރަށްރަށް

ދިވެހިރާއްޖޭގެ އަތޮޅުތަކާއި ރަށްރަށް - 1

އަދާލަތުގެ ހަމަތައް، އިލްތިޒާމް އަދި ތިންވަނަ ފަރާތްތައް

ދުސްތޫރީ ތާރީޚު - 2

ދުސްތޫރީ ތާރީޚު - 1

އަދުލު އިންސާފު އަދި ފަނޑިޔާރުން

އިންވޮއިސްގައި ބަޔާންކުރާ ޖުރިމާނާ

އިންވޮއިސްގައި ބަޔާންކުރާ ޖުރިމާނާގެ މައްސަލަ ގާނޫނީ ގޮތުން ހަމަމަގު ކުރަންޖެހޭ

24 ޖުލައި 2014 ދުވަހު ދިވެހިރާއްޖޭގެ ސުޕްރީމް ކޯޓުން އާންމު ކުރައްވާފައިވާ ކޯޓުގެ ހުރުމަތް ރައްކާތެރިކުރުމާބެހޭ ގަވާއިދަކީ އަދުލު އިންސާފު ގާއިމުކުރުމުގައި ފަނޑިޔާރުގެއަށް ލިބިގެންވާ ބާރަށް ގޮންޖެހުން ހުއްޓުވުމަށާއި، ފަނޑިޔާރުގޭގެ އަމުރުތަކަށް ބޯލެންބުވުމަށާއި ފަނޑިޔާރުންނަށް ލިބެންޖެހޭ އިހްތިރާމާއި ގަދަރު ހިފެހެއްޓުމަށްޓަކައި ހައްދަވާފައިވާ ގަވާއިދެކެވެ. އެހެން ނަމަވެސް، އެ ގަވާއިދުގައި ގނަގުނަ ދުސްތޫރީ މައްސަލަތަކެއް އެބަހުއްޓެވެ. އެ ގަވާއިދުގައިވާ ކަންކަމަށް ބަލާއިރު، ދައުލަތުގެ ތިން ގޮފީގެ ބާރުތަކުގެ އިމާބެހޭގޮތުންނާއި، ރައްޔިތުންނަށް ޤާނޫނުއަސާސީއިން ދީފައިވާ ޙިޔާލު ފާޅުކުރުމުގެ މިނިވަން ކަމުގެ ދާއިރާއާ ބެހޭ ގޮތުންނާއި، ޤާނޫނުއަސާސީގައި ހިމެނޭ އަސާސީ ހައްްުގުތައް ހަނިކުރެވޭނެ ގޮތާބެހޭ ގޮތުންނާއި، ރައްޔިތުންގެ ވެރިކަމެއްގައި ފަނޑިޔާރުން ރައްޔިތުންނަށް ޖަވާބުދާރީވާންޖެހޭ މިންވަރާމެދު ބަހުސްކުރެވިދާނެ ކަންތައްތަކެއް އެބަހުއްޓެވެ.ސުޕްރީމް ކޯޓުން ހައްދަވާފައިވާ ކޯޓުގެ ހުރުމަތް ރައްކާތެރިކުރުމާބެހޭ ގަވާއިދުގައި ހިމެނިފައިވަނީ އަދި އެމައްޗަށް އެ ގަވާއިދު ބިނާކުރެވިފައިވާ މަފްހޫމަކީ އިނގިރޭސި ގާނޫނުގައި ބޭނުންކުރާ މަފްހޫމެއް ކަމުގައިވާ "ކޮންޓެމްޕްޓް އޮފް ކޯޓް" މި މަފްހޫމެވެ. އެހެންކަމުން ސުޕްރީމް ކޯޓުން ހައްދަވާފައިވާ ގަވާއިދުން އުފެދޭ ބަހުސްތަކާމެދު އެއްޗެއް ދެންނެވުމުގެ ކުރިން މި މަޒުމޫނުގައި އަޅުގަނޑު ބަލާލާނީ އިނގިރޭސި ގާނޫނުގައި "ކޮންޓެމްޕްޓް އޮފް ކޯޓް" މި މަފްހޫމް ބޭނުންކުރާ ގޮތުގެ މައްޗަށެވެ.އިނގިރޭސި ގާނޫނުގައި "ކޮންޓެމްޕްޓް އޮފް ކޯޓް" ގެ މަފްހޫމަކީ ފަނޑިޔާރު ވިލްމޮޓް 1765 ވަނަ އަހަރު ލިޔުއްވާފައިވާ ޙުކުމަކުން އުފެދިގެން އައި މުހިންމު މަފްހޫމެކެވެ. މި ޙުކުމުގައި ފަނޑިޔާރު ވިލްމޮޓް ވިދާޅުވެފައިވަނީ ކޮންޓެމްޕްޓް އޮފް ކޯޓުގެ ބާރަކީ ފަނޑިޔާރުންގެ ގަދަރާއި އިހްތިރާމް ދަމަހައްޓައި، ފަނޑިޔާރުންގެ ބާރު ދެމެހެއްޓުމަށްޓަކައި ކޮންމެހެް ބޭނުންވާ ބާރެއް ކަމަށެވެ. ސަބަބަކީ، ފަނޑިޔާރުންގެ ގަދަރާއި އިހްތިރާމެއް ނެތްނަމަ، ފަނޑިޔާރުންގެ އަމުރަށް ބޯލަނބާނެ ބަޔަކު ނުވާނެތީއެވެ.އިނގިރޭސިވިލާތުގައި ފިއުޑަލިޒަމް ނިޒާމު ހިނގަމުންދިޔަ ޒަމާނުގައި، ފަނޑިޔާރުންގެ ގަދަރާއި އިހްތިރާމް ދެމެހެއްޓުމުގެ ބާރު ލިބެނީ އިނގިރޭސިވިލާތުގެ ރަސްގެފާނުގެ ކިބައިންނެވެ. އަދުލު އިންސާފު ގާއިމުކުރުމުގެ އެންމެ އިސް ފަރާތަކީ ރަސްގެފާނު ކަމަށްވެފައި، އަދި ގިނަ ފަހަރު، މައްސަލަ ނިންމާ ފަރާތަކީ ސީދާ ރަސްގެފާނު ކަމަށް ވާތީއެވެ. ފަހުން، ރަސްގެފާނު މަސައްކަތް ބުރަވެ ރަސްގެފާނުގެ ބައެއް މަސައްކަތްތައް އެކިއެކި ފަރާތްތަކާ ހަވާލުކުރީއެވެ. ރަސްގެފާނު ކުރަމުން ގެންދިޔަ އަދުލު އިންސާފު ގާއިމުކުރުމުގެ މަސައްކަތް ކުރަން ހަވާލުކުރެވުނު މީސްމީހުންނަށް ކިޔަނީ ފަނޑިޔާރުންނެވެ. އެހެންކަމުން، ރަސްކަމުގެ ނިޒާމުގައި ފަނޑިޔާރުން އަދާކުރާ މަސްއޫލިއްޔަތަކީ، ރަސްގެފާނު އެމީހުންނާ ހަވާލުކޮށްގެން ކުރުވާ ރަސްގެފާނުގެ މަސައްކަތެވެ. ފަނޑިޔާރުން ކުރަނީ ރަސްގެފާނުގެ މަސައްކަތް ކަމަށްވާތީވެ، ރަސްގެފާނަށް މީސްތަކުން ބޯލެންބުވުމަށްޓަކައި ރަސްގެފާނަށް ލިބިގެންވާ ގަދަރާއި އިހްތިރާމް ފަނޑިޔާރުންނަށް އޮތުން ކޮންމެހެން ބޭނުންވިއެވެ. ރަސްކަމުގެ ނިޒާމުގައި ރަސްގެފާނަކަީ އެންމެ މަތިވެރި އަދި އެންމެ ބާރުގަދަ ފަރާތެވެ. މުވާއެކު، ރަސްގެފާނަށް ފާޑު ކިޔުމަކީ ކުށެކެވެ. އެކުށްކުރި މީހަކަށް އަދަބު ލިބޭނެއެވެ.ރަސްކަން ޑިމޮކްރަސީ އަކަށް ބަދަލުވެ ފަނޑިޔާރުންނާއި ރަސްގެފާނާ ދެމެދު އޮތް ގުޅުން ވަކިވުމުން، ފަނޑިޔާރުންގެ ހައިސިއްޔަތު ވަނީ ބަދަލު ވެފައެވެ. ޑިމޮކްރަސީއެއްގައި އެންމެ މަތިވެރި އަދި އެންމެ ބާރުގަދަ ފަރާތަކީ ރައްޔިތުންނެވެ. ދައުލަތުގެ އެންމެހާ މުައައްސަސާތަކާއި ފަނޑިޔާރުންނަކީ ރައްޔިތުންގެ ޚާދިމުންނެވެ. މިރައުޔަކީ އިނގިރޭސި ގާނޫނުގައިވެސް މިހާރު ގަބޫލުކުރެވިފައިވާ ގޮތެކެވެ.ލޯޑް ސެލްމަން (Attorney General v British Broadcasting Corporation (Lord Salmon [1981]AC 303 ގައި ވިދާޅުވެފައިވަނީ ކޮންޓެމްޕްޓް އޮފް ކޯޓް މި އިބާރާތުގައި ތާރީޚީ އަސާސެއް އޮތްނަމަވެސް، އިބާރާތް މި އޮންނަ ގޮތުން އޮޅުންތަކެއް އަރާކަމަށެވެ. މި އިބާރާތުގެ ހަގީގީ މަގްސަދަކީ ކޮންމެހެން ކޯޓު ހިމާޔަތް ކުރުމެއް ނޫނެވެ. މީގެ މަގްސަދަކީ އަދުލު އިންސާފު ގާއިމުކުރުން ހިމާޔަތްކުރުމެވެ. އަދުލު އިންސާފަކީ ވަށައިފާރު ރާނައި މުޅިދުނިޔެއަށް ފޮރުވާފައި އޮންނަ އެއްޗެއް ނޫނެވެ. އަދުލު އިންސާފާބެހޭގޮތުން އާންމު ރައްޔިތުންނަށް އަޑުގަދަކޮށް ފާޑު ކިޔެން ޖެހޭނެއެވެ.Lord Denning R v Commissioner of Police [1968] 2 QB 150 މި ޤަޟިއްޔާގައި ލޯޑް ޑެނިންގ ވިދާޅުވެފައިވަނީ;"އަހަރެން އެންމެ ފުރަތަމައަށްވެސް ބުނާނީ، އަހަރެމެންގެ އަމިއްލަ އިޙްތިރާމް ހިފެހެއްޓުމަށް އަހަރުމެން މިބާރުގެ ބޭނުމެއް ނުކުރާނަމެވެ. އަހަރެމެންނާ ދެކޮޅަށް ވާހަކަ ދައްކާ މީހުން ހަމަހިމޭން ކުރަންވެސް އަހަރެމެން މިބާރުގެ ބޭނުމެއް ނުކުރާނަމެވެ. ފާޑުކިޔުމަކަށް އަހަރެމެން ބިރެއް ނުރަނެއެވެ. އަދި އަހަރެމެން އެކަމަށް ދެކޮޅެއްވެސް ނުހަދަމުއެވެ. ސަބަބަކީ، އެކަމާ ގުޅިގެން އަސަރުކުރާ އެއްޗަކީ ޚިޔާލުފާޅުކުރުމުގެ މިނިވަންކަން ކަމަށްވާތީއެވެ. އަހަރެމެންނަށް ފާޑުކިޔާ މީހުންނަށް އަހަރެމެން ބުނަން އޮތީ، އަހަރެމެން އަދާކުރާ ވަޒީފާގެ ބާވަތުން، އެމީހުން އެކިޔާ ފާޑުކިޔުންތަކަށް ރައްދުދިނުމަކީ އަހަރެމެންނަށް ކުރެވޭނެ ކަމެއް ނޫންކަން ހަނދާނުގައި ބެހެއްޓުމަށެވެ. ފަހެ، އާންމުކޮށް ހިނގާ ޚިޔާލުތަފާތުވުމެއްގެ ތެރެއަށް ވަނުމަކީ އަހަރެމެންގެ މައްޗަށް ހެޔޮވެގެންވާ ގޮތެއް ނޫނެވެ. އަހަރެމެންގެ ހަމައެކަނި ޙިމާޔަތަކީ އަހަރެމެންގެ ޢަމަލުތައް ސީދާކޮށް ބެހެއްޓުމެވެ."ބައެއް ފަހަރު ސީދާތެދަށް ހުންނަ ފަނޑިޔާރަކަށްވެސް އެއްވެސް އަސާސެއްނެތި ފާޑުކިޔެއެވެ. އެޙާލަތުގައި އެންމެ ބުއްދިވެރި ގޮތަކީ، ފަނޑިޔާރު އެކަމާ އަޅާނުލުމެވެ. އަދި އެފާޑުކިޔުމަކި އިޚްލާސްތެރި ރަނގަޅު ފާޑުކިޔުމެއްނަމަ، އެފާޑުކިޔުމެއް ބަލައިގަތުމެވެ. އަސާސެއްނެތް ފާޑުކިޔުމެއް އެއްވެސް އުނދަގުލެއް ނުވަތަ ތުރާލެއްނެތި ފޮޅާލެވޭ ވަރުގެ ފުޅާ ކޮނޑެއް ކޮންމެ ފަނޑިޔާރެއްގެ ކިބައިގައި ހުންނަން ޖެހެއެވެ.އެއްފަހަރަކު އިނގިރޭސި ނޫހެއްގެ ސުރުޚީގައި ލިޔެފައިވަނީ އިނގިރޭސިވިލާތުގެ ހައުސް އޮފް ލޯޑްސް House of Lords އިން ނިންމި ގަޒިއްޔާއެއް ކަމުގައިވާ "ސްޕައިކެޗަރ" ގަޒިއްޔާ Attorney General v Guardian Newspapers Ltd [1987] 3 ALL ER 316 ނިންމި ފަނޑިޔާރުންނަކީ "މޮޔައިން" ކަމަށެވެ.އެ ގަޒިއްޔާ ނިންމި ފަނޑިޔާރުންގެ ތެރޭގައި ހިމެނިވަޑައިގެންނެވި ލޯޑް ޓެމްޕްލްޓަން ކުރެން، އެ ސުރުޚީއާގުޅިގެން ކޮންޓެމްޕްޓް އޮފް ކޯޓުގެ ފިޔަވަޅު ނޭޅުއްވީ ކީއްވެގެންތޯ ސުވާލުކުރެވުނުހިނދު، އެފަނޑިޔާރު ހިނިވަރުނަކުރައްވާފައި ވިދާޅުވީ، "އިނގިރޭސިވިލާތުގެ ފަނޑިޔާރުން އެބާވަތުގެ ޒާތީ ފުރައްސާރަކުރުން ތަކަށް ސަމާލުކަން ނުދޭކަމަށެވެ. އެފަނޑިޔާރަކީ މޮޔައެއްކަމަށް އެފަނޑިޔާރަށް ޤަބޫލު ނުކުރެވުނުނަމަވެސް، އެހެންމީހުންނަށް ފެންނަގޮތް ހާމަކުރުމުގެ ޙައްޤު އެފަރާތްތަކަށް ލިބިގެންވެއެވެ. "އިނގިރޭސިވިލާތުގެ އެހެން ގަޒިއްޔާއެއް ކަމަށްވާ Balog v Crown Court of Albon [1975] AC 373 ގައި ދަޢުވާލިބޭ ފަރާތުން ފަނޑިޔާރާ މުޚާތަބުކޮށް ބުނީ؛"ތިޔައީ ހިނިތުންވުމެއްނެތް މެޝިނެއް ކަހަލަ އެއްޗެކެވެ. ކަލޭ އަމިއްލައަށް ހަލާކުވެގަތުން ކިހިނެއްވާނެހެއްޔެވެ؟"އެހެން ބުނުމުން ފަނޑިޔާރު ހިނިތުންވެލިއެވެ. ނަމަވެސް އެއްވެސް ފިޔަވަޅެއް ނާޅައެވެ.ދެން، މި މަޒުމޫނުގައި މި ބަލާލަނީ މި ގަވާއިދުގައިވާ ކަންކަމާގުޅޭގޮތުން އުފެދޭ ބައެއް ދުސްތޫރީ ބަހުސްތަކުގެ މައްޗަށެވެ.ކުށް ކަނޑައެޅުންޤާނޫނުއަސާސީ ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ހަމަތަކަށް ބަލާއިރު، ވަކި އަމަލަކީ "ކުށެއް" ކަމަށް ކަނޑައަޅަންވާނީ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން ހަދާ ގާނޫނަކުންނެވެ. އަދި "ކުށް" ކަނޑައަޅާ ގާނޫނުގައި އެކުށަށް ދެވޭނެ އަދަބުވެސް ބަޔާންކޮށްފައި އޮންނަންވާނެ ކަމަށް ޤާނޫނުއަސާސީގައި ބަޔާންކޮށްފައިވެއެވެ. * ކޯޓުގެ ދައުރަކީ އެ ކުށް ކުރިކަމަށް ތުހުމަތުކުރެވޭ މީހަކު އެކުށްކުރިކަން ސާބިތުވޭތޯ ބެލުމަށްފަހު، އެ މީހާ ކުށް ކުރިކަމަށް ސާބިތުވާ ނަމަ ގާނޫނުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ އުގޫބާތު ކަނޑައެޅުމެވެ. ބާރުތައް ވަކިކުރެވިފައިވާ ސިޔާސީ ނިޒާމެއްގެ މައްޗަށް ފަރުމާކުރެވިފައިވާ، ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޤާނޫނުއަސާސީގެ ހަމަތަކަށް ބަލާއިރު ގާނޫނު ހެދުމަކީ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ވަޒީފާއެކެވެ. ކޯޓުތަކުގެ މަނަހުގެ ތެރޭގައި ގާނޫނު ހެދުން ހިމެނިފައެއް ނުވެއެވެ. ގާނޫނު ހެދުމުގެ ވަޒީފާ ކޯޓަކުން އަދާކުރާނަމަ، އެކަން ވެގެންދާނީ ދައުލަތުގެ ބާރުތައް ވަކިކުރުމުގެ މަފްހޫމާ ފުށުއަރާ ކަމަކަށެވެ.ސުޕްރީމް ކޯޓުން، 24 ޖުލައި 2014 ދުވަހު އާންމު ކުރައްވާފައިވާ ކޯޓުގެ ހުރުމަތް ރައްކާތެރިކުރުމާބެހޭ ގަވާއިދުގައި ބުނެފައިވާ ގޮތުން އެ ގަވާއިދުގެ 4 ވަނަ މާއްދާގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ކަންކަމާބެހޭ ގޮތުން ކޯޓު ތެރޭގައި ނުވަތަ ކޯޓުން ބޭރުގައި ފަނޑިޔާރަކަށް ނުވަތަ ކޯޓަށް ރައްދުވާގޮތަށް އެއްޗެއް ބުނެފިނަމަ ނުވަތަ އެއްޗެއް ލިޔެފިނަމަ ނުވަތަ އިޝާރާތެއް ކޮށްފިނަމަ ނުވަތަ ހަރަކާތެއް ކޮށްފިނަމަ އެއީ ކޯޓުގެ ހުރުމަތް ކެނޑުމުގެ އަމަލަކަށްވާނެއެވެ. އަދި އެ ގަވާއިދުގައި ކަނޑައަޅާފައިވާ ގޮތުން ކޯޓުން ހުރުމަތް ކެނޑުމުގެ ކޮންމެ އަމަލަކީ ކުށެކެވެ.އިސްތިއުނާފުކުރުމުގެ ހައްގު ސުޕްރީމް ކޯޓުން، 24 ޖުލައި 2014 ދުވަހު އާންމު ކުރައްވާފައިވާ ކޯޓުގެ ހުރުމަތް ރައްކާތެރިކުރުމާބެހޭ ގަވާއިދުގެ ބުނާ ގޮތުން ކޯޓުގެ ހުރުމަތް ކެނޑުމުގެ ކުށަކުން މީހަކު ކުށްވެރިވެއްޖެ ނަމަ އެ ހުކުމަކީ ގަވާއިދުގެ 20 ވަނަ މާއްދާގައިވާ ގޮތުން ވަރަށް ނާދިރު ހާލަތެއްގައި މެނުވީ އިސްތިއުނާފު ކުރެވޭނެ ކަމެއް ނޫނެވެ.މަޢުލޫމާތު ހާމަކުރުން ސުޕްރީމް ކޯޓުން، 24 ޖުލައި 2014 ދުވަހު އާންމު ކުރައްވާފައިވާ ކޯޓުގެ ހުރުމަތް ރައްކާތެރިކުރުމާބެހޭ ގަވާއިދުގެ 9 ވަނަ މާއްދާގައި، ހިނގަމުންދާ ޝަރީޢަތަކާބެހޭ މައުލޫމާތު ބައެއް ހާލަތްތަކުގައި ހާމަކުރުމަކީ މަނާކަމެއް ކަމަށް ބަޔާންކުރައްވާފައިވެއެވެ. ހިނގަމުންދާ ޝަރީޢަތްތަކާބެހޭ ގޮތުން މައުލޫމާތު ހާމަކުރުމުގައި މި ގަވާއިދުގެ 9 ވަނަ މާއްދާގައި ކަނޑައަޅުއްވާފައިވާ މިންތަކަކީ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން ގާނޫނެއް ފާސްކޮށްގެން މެނުވީ ހަނިކުރެވިދާނެ މިނިވަންކަމެއްތޯ ސުވާލުއުފެދެއެވެ. ސަބަބަކީ، ނޫސްވެރިކަމުގެ މިނިވަންކަމާއި ޚިޔާލުފާޅުކުރުމުގެ މިނިވަން ކަމަކީ ގާނޫނުއަސާސީގައި ވަރަށް ޚާއްސަ އިސްކަމެއް ދީފައިވާ ހައްގުތަކަކަށްވާކަމެވެ. މި ގަވާއިދުގައި ހިމެނޭ ވަރަށް ގިނަ ކަންކަމަކީ ގާނޫނުއަސާސީގައިވާ ރައްޔިތުންގެ އަސާސީ ހައްގުތަކާއި މިނިވަންކަމާ ގުޅުން ހުރި ކަންކަމަށްވާއިރު، މި ގަވާއިދުގައިވާ ކަންކަމަކީ ކޯޓަކުން ހެދިދާނެ ގަވައިދުތަކެއްތޯ ނުވަތަ އެކަންކަމަކީ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުންގ ހަދާ ގާނޫނަކުން އަގުމަގު ކުރަންޖެހޭ ކަންކަންތޯ ބަހުސްކުރެވިދާނެއެވެ. ސުޕްރީމް ކޯޓުގެ މި ގަވާއިދަށް ބަލާއިރު މި ގަވާއިދުގައިވާ ގިނަ ކަންކަމަކީ ސާފު ނޫން އަދި ތަފާތު ގިނަ ގޮތްގޮތަށް މާނަކުރެވިދާނެ ކަންކަން ކަމުގައިވާތީވެ، މި ގަވާއިދަކީ ޒާތީ ހަސަދަ ފިލުވާލުމަށް ބޭނުންކުރެވިދާނެ އެއްޗެކެވެ.ކޮންޓެމްޕްޓް އޮފް ކޯޓުގެ ބާރަކީ ވަރަށް ފަރުވާތެރިކަމާއި ހިކުމަތްތެރިކަމާއެކު ބޭނުންކުރަންޖެހޭނެ ބާރެކެވެ. ފަނޑިޔާރަކަށް އަމާޒުކޮށް ކިޔާ ކޮންމެ ފާޑުކިއުމަކީ ކޮންޓެމްޕްޓް އޮފް ކޯޓުގެ އަމަލަކަށް ނުވާނެއެވެ. ކޮންޓެމްޕްޓް އޮފް ކޯޓުގެ ބާރު ބޭނުންކުރަންވާނީ މީހަކު ކިޔާއެއްޗަކުން ނުވަތަ މީހެއްގެ އަމަލަކުން ކޯޓުގެ މަސައްކަތް ހުއްޓުމަކަށް އަންނަނަމައެވެ. މިސާލަކަށް ކޯޓަށް ހާޒިރުވެހުރެ މީހަކު ފަނޑިޔާރުގެ ފައިލު ހިފައިގެން ދުއްވައިގެންފިނަމަ، ނުވަތަ ހެއްކަކަށް ހަމަލަދީފިނަމަ، އެބާރުގެ ބޭނުންކުރަންވާނެއެވެ. މީހަކު ކޯޓުގެ ތެރޭގައި ތިޔައީ މޮޔައެކޭ ކިޔާފައި ދިޔަނަމަވެސް ކޯޓުގެ މަސައްކަތެއް ނުހުއްޓޭނެއެވެ. އެހެން ނަމަވެސް ކޯޓުގައި މީހަކު ހަތަރުދަމު ހުރެގެން ހަޅޭއްލަވައި އަޑުގަދަކޮށް ކޯޓުގެ މަސައްކަތް ހުއްޓަވައިފިނަމަ އެއީ ކޮންޓެމްޕްޓް އޮފް ކޯޓުގެ އަމަލެކެވެ.އެހެންކަމުން އަޅުގަނޑުގެ ޚިޔާލަކީ، ސުޕްރީމް ކޯޓުން އެކުލަވާލައި އާންމު ކުރެއްވި ގަވާއިދާމެދު މަތީގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ މޭރުމުން އަލުން ވިސްނެވުމެވެ.

ކޯޓުގެ ހުރުމަތް ރައްކާތެރިކުރުން

1. ޖުޑިޝަލް ސާރވިސް ކޮމިޝަން އެކުލެވިގެންވަނީ 3 މެންބަރުންގެ މައްޗަށެވެ. އެ މެންބަރުން އިންތިޚާބުކުރާނީ އަންނަނިވި ޝަރުތު ފުރިހަމަވާ މީހުންގެ ތެރެއިން އެކަމަށް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިހުގެ މިނިވަން މުއައްސަސާތަކާބެހޭ ކޮމިޓީއިން ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިހަށް ހުށަހަޅާ ނަންތަކުގެ ތެރެއިންނެވެ. ޖުޑިޝަލް ސަރވިސް ކޮމިޝަނުގެ މެންބަރުން ކަމަށް ހޮވަންވާނީ އަންނަނިވި ޝަރުތުތައް ފުރިހަމަވާމީހުންނެވެ.(ހ) ދިވެހިރައްޔިތަކު ކަމުގައި ވުން.(ށ) ބުއްދި ސަލާމަތުން ހުރުން.(ނ) އުމުރުން 60 އަަހަރުވެފައިވާ މީހަކު ކަމުގައިވުން.(ރ) މަކަރާހީލަތް ނުވަތަ ޚިޔާނާތް ނުވަތަ ކޮރަޕްޝަންގެ ކުށެއް ސާބިތުވެފައިވާ މީހަކު ކަމުގައި ނުވުން.(ބ) އަމާނާތްތެރި އަދި އަބުރުވެރިއަކު ކަމުގައި ރައްޔިތުންގެ ތެރެއިން ގިނަ ބަޔަކު ގަބޫލުކުރާ މީހަކު ކަމަށްވުން.(ޅ) ކުރިން އުއްތަމަ ފަނޑިޔާރުކަން ނުވަތަ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ރައިސްކަން، ނުވަތަ ސިވިލް ސަރވިސް ކޮމިޝަނުގެ ރައީސްކަން ނުވަތަ ޔުނިވަރސިޓީއެެއްގެ ޗާންސެލަރުކަން، ނުވަތަ ވައިސް ޗާންސެލަރުކަން، ނުވަތަ ރެކްޓަރުކަން ކޮށްފައިވާ މީހަކު ކަމުގައިވުން. ނުވަތަ މެދުކެނޑުމެއްނެތި ޔުނިވަރސިޓީއެއްގެ ދާއިމީ ވަޒީފާގައި 20 އަހަރު ދުވަހު ކިޔަވައިދިނުމުގައި ހޭދަކޮށްފައިވާ މީހަކު ކަމަށްވުން.2. ޖުޑިޝަލް ސަރވިސް ކޮމިޝަނުގެ މެންބަރު ކަމުގެ ދައުރުގެ މުއްދަތަކީ 2 އަހަރު ދުވަހެވެ.3. ޖުޑިޝަލް ސަރވިސް ކޮމިޝަނުގެ މެންބަރުކަމަށް އެއް ދައުރަށްވުރެ ގިނަ ދައުރަށް އެއްވެސް މީހަކު އައްޔަނުކޮށްގެން ނުވާނެއެވެ.މި އިސްލާހު މި ގޮތަށް ހުށަހަޅާ ސަބަބު<ul><li>ޖޭއެސްސީގެ މަސައްކަތަށް އެންމެ ބޮޑަށް ހުރަސް އެޅެނީ ސިޔާސީ ފަރާތްތަކުން ބޭނުންވާ މީހުން ފަނޑިޔާރުކަމަށް ހޮވުމަށާއި ވަކިކުރުމަށް ނުވަތަ އެހެން ކޯޓަކަށް ބަދަލުކުރުމަށް މަސައްކަތްކުރުމުގެ ސަބަބުންނާއި އެކަމުގެ ސަބަބުން ފެންވަރުނެތް އަދި އަހްލާގީގޮތުން އެކަށީގެންނުވާމީހުން ފަނޑިޔާރުކަމަށް އައްޔަންކުރުމަށް މަޖުބޫރު މައްސަލައެއް ނިންމައިފިނަމަ ސަރުކާރުން އެމީހަކު ވަޒީފާއިން ވަކިކޮށްފާނެ ކަމުގެ ނުވަތަ އެހެން ކޯޓަކަށް ބަދަލުކޮށްފާނެ ކަމުގެ ބިރު އޮތުމުގެ ސަބަބުންނެވެ. ސަރުކާރުން ފަނޑިޔާރުންނަށް އާންމުކޮށް ސީދާ ބިރުދައްކަމުން ގެންދަނީ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ ޖޭއެސްސީއަށް ކަނޑައަޅާ މެންބަރާއި، ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން ހޮވާ މެންބަރުންނާއި އެޓާރނީޖެނެރަލްއާއި ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ރައީސް މެދުވެރިކޮށެވެ. މިކަމުގެ އެންމެ އިސްދައުރެއް އަބަދުވެސް ކުޅެމުން އަންނަނީ އެވަގުތަކު ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ ޖޭއެސްސީއަށް ކަނޑައަޅާފައި ހުންނަ މެންބަރު މެދުވެރިކޮށެވެ. ވީމާ އެ މީސްމީހުން ޖޭއެސްސީގައި ހިމެނިގެންނުވާނެއެވެ.</li><li>އަބަދުވެސް އަހަރެން ވަކާލާތުކުރަނީ އެ ބަޔަކު ރެޖިއުލޭޓްކުރަންވާނީ އެބަޔަކު އަމިއްލައަށް އެބައެއްގެ މެދުން ހޮވާ ބަޔަކު މެދުވެރިކޮށް ކަމަށެވެ. އެއީ ޓެކްސްޓް ފޮތުގައި ވެސް އޮންނަ ގޮތެވެ. ނަމަވެސް ރާއްޖެ ކުޑަވެފައި، ފަނޑިޔާރުންގެ އަދަދު މަދުވެފައި، ފަނޑިޔާރުންނަކީ އެންމެން އެންމެނާ ކޮންމެ ދުވަހަކު ބައްދަލުވެ އެކުގައި މަސައްކަތްކޮށް އަބަދު ދިމާވާމީހުން ކަމުގައިވާތީވެ، އަހަރެންގެ ތަޖުރިބާއަކީ ފަނޑިޔާރުންގެ މައްޗަށް ފިޔަވަޅު އަޅަން ފަނޑިޔާރު ފަސްޖެހޭ ކަމެވެ. އެކަމަކީ ފަނޑިޔާރުންނަށް ކުރަން ވަރަށް އުނދަގޫ ކަމެކެވެ. އެއް ފަނޑިޔާރަކު އަނެއް ފަނޑިޔާރަކަށް ފިޔަވަޅު އެޅުމުގައި މޫނު ނުކެނޑިވޭތޯ ބަލައެވެ. ޖޭއެސްސީ އަށް، ފަނޑިޔާރަކު އަނެއް ފަނޑިޔާރަކު ހޮވުމަށް ބޭއްވޭ އިންތިހާބުތަކަކީވެސް ފަނޑިޔާރުންގެ މެދުގައި މަސްލަހަތު ގެއްލި ދާއިމީ ހަމަނުޖެހުން އުފެދޭ ކަމެކެވެ. އަދި ސިޔާސީ މީހުންނާއެކު، ޖޭއެސްސީގައި ފަނޑިޔާރުން ގުޅުން ބަދަހިކޮށް، އެއްފަރާތުން އަނެއް ފަރާތަށް މައްސަލަތަކުގައާއި އަމިއްލަ ކަންކަމުގައި އެހީތެރިވެދީފައި އެބަހުއްޓެވެ. ވީމާ ޖޭއެސްސީގައި ފަނޑިޔާރުން އިތުރަށް ތިބުމަށް ތާއީދެއް ނުކުރަމެވެ.</li><li>އުމުރުން ހަގު މީހުން ޖޭއެސްސީގެ ވަޒީފާ އަދާކުރުމުން ކަންތައް ތަޖުރިބާކުރެވުނެވެ. ކޮންމެ ހައިސިއްޔަތަކުން ޖޭއެސްސީގެ މެންބަރުކަމަށް ހޮވުނުނަމަވެސް އެ ބޭފުޅުން މިހާތަނަށް މަސައްކަތްކުރައްވާފައިވަނީ ސަރުކާރު ނުވަތަ ސިޔާސީ މީހުން ރުއްސުމަށާއި އެފަރާތްތައް ބޭނުންވާކަންކަން ކޮށްދިނުމަށެވެ. އޭގެ ބޭނުމަކ އެ "ކުދިން" ގެ ކެރިއަރަށް މަގު އަލިކޮށް ކެރިއަރުގެ ރާސްތާ ފުޅާކޮށްލުމެވެ. އެހެން ކަމުން މެންބަރުކަމުގެ ދައުރު ހަމަވުމުން ރަނގަޅު ސިޔާސީ މަގާމެއް ހޯދުމަށް ނުވަތަ ފަނޑޔާރަކަށްވުމަށް އިންޝޫރަންސް ޕޮލިސީއަކަށް ޖޭއެސްސީގައި ނިންމާ ނިންމުންތައް ވެގެން ދިޔައެވެ.</li><li>ޖޭއެސްސީގައި ޤާނޫނީ ވަކީލުން ތަމްސީލުކުރާ މީހަކު ހުރުމަށް ތާއީދެއް ނުކުރަމެވެ. ސަބަބަކީ މިހާތަނަށް ކުރެވުނު ތަޖުރިބާގައި، މަޤާމުގެ ބޭނުންކޮށްގެން ޤާނޫނީ ވަކީލުން ފަނޑިޔާރުންނަށް ނުފޫޒު ފޯރުވާފައިވާތީއެވެ.</li></ul>=ނިމުނީ=

ޖުޑިޝަލް ސަރވިސް ކޮމިޝަނުގެ މެންބަރުން ކަމަށް ހޮވުމުގައި ފުރިހަމަވާންޖެހޭ ޝަރުތުތައް

ޖޭއެސްސީ އިސްލާހުކުރަން ހުށަހަޅާ ގޮތް - (2018 ވަނަ އަހަރު މިހާރު ނޫހުގައި ޝާއިއުކޮށްފައިވާ މަޒުމޫނެއް) 

ފަނޑިޔާރުންގެ ސުލޫކީ އަދި އަޚްލާޤީ މިންގަނޑުތައް ކަނޑައަޅައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ބެންގަލޯ ޕްރިންސިޕަލްސް އޮފް ޖުޑިޝަލް ކޮންޑަކްޓް ގެ މުޤައްދިމާގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާފަދައިން ފަނޑިޔާރު ކަމުގެ ވަޒީފާއަކީ، ރައްޔިތުން ޙަވާލުކޮށްފައިވާ އަމާނާތެއްކަން ކޮންމެ ފަނޑިޔާރަކު ވަކީން އަދި ހުރިހާ ފަނޑިޔާރުން އެކުއެކީ ޤަބޫލުކޮށް އެ އަމާނާތައް ޙުރުމަތްތެރިކޮށް ހިތައި ޖުޑިޝަރީއަކީ ރައްޔިތުންގެ އިތުބާރު އޮތް ތަނަކަށް ހެދުމަށް ގަދައަޅައި މަސައްކަތް ކުރުމަކީ ކޮންމެ ފަނޑިޔާރެއްގެ ވާޖިބެކެވެ. ފަނޑިޔާރުންނަކީ، އެމީހުން ކުރާކަންކަމުގެ މައްޗަށް އަބަދުމެ ރައްޔިތުންގެ&nbsp;ނަޒަރު ހުއްޓިފައިވާ ބަޔަކު ކަމަށްވާ ހިނދު، ޢާންމު ރައްޔިތުންނަށް އެކަންކަމުން ދުރުވެ ތިބުމީ ބުރަ އަދި އުނދަގޫ ކަންތައްތައް ކަމުގައިވާ ބައެއް ކަންތައްތަކުން ފަނޑިޔާރުންނަށްވީތީވެ ފަނޑިޔާރުން&nbsp;ހިތުން ރުހުމުން ދުރުހެލިވާންޖެހެއެވެ. ޖުޑިޝަލް ސާރވިސް ކޮމިޝަނުން އެކުލަވާލާފައިވާ ފަނޑިޔާރުންގެ ސުލޫކީ މިންގަނޑުތަކާބެހޭ ޤަވާޢިދު މެދުވެރިކޮށް، ފަނޑިޔާރުންގެ ސުލޫކު ބެހެއްޓުމަށް ބައިނަލް އަޤްވާމީގޮތުން އެކަށައެޅިފައިވާ ބެންގަލޯ ޕްރިންސިޕަލްސް ގެ މިންގަނޑުތަކަށް ދިވެހިރާއްޖޭގައިވެސް ވަނީ ޤާނޫނީ ބާރު ލިބިފައެވެ. މި މަޟްމޫނުގައި އަޅުގަނޑު ބަލާލާފައިމިވަނީ، ފަނޑިޔާރުންގެ ޢަމަލުތައް އެއާ އެއްތެދުކުރަންޖެހޭ މައިގަނޑު އުޞޫލުތަކުގެ މައްޗަށެވެ.މިނިވަންކަންފަނޑިޔާރު ވާންޖެހޭނީ މުޖުތަމަޢުގައި ހިނގާ އެކިއެކި ނުފޫޒުތަކާއި ސިޔާސީ އޮއިވަރުތަކުންނާއި ދައުލަތުގެ އެހެނިހެން މުއައްސަސާތަކުގެ ނުފޫޒުން މިނިވަންވެގެންވާމީހަކަށެވެ. އެއިން އެއްވެސް ފަރާތެއްގެ ނުފޫޒުގެދަށުގައި ނުވުމަށް ފަނޑިޔާރު އަބަދާ އަބަދުމެ މަސައްކަތް ކުރަންވާނެއެވެ. އަދި އެމިނިވަންކަން އެފަނޑިޔާރުގެ ކިބައިގައި އޮތްކަން ތިމާގެ ޢަމަލުންނާއި ބަހުން ދައްކުވައި&nbsp;ދޭންޖެހޭނެއެވެ. އަދި ރައްޔިތުންނަށް ޝައްކު ނުކުރެވޭ މިންވަރަށް ތިމާގެ ޢަމަލާއި ބަސްމަގު ބަހައްޓަންވާނެއެވެ. މިޖުމަތަމަޢުގެ އެއްވެސް ފަރުދަކު ތިމާއަށް ނުފޫޒުފޯރުވާފާނެކަމަށް ދޭހަވެދާނޭ ކަންކަމުން ފަނޑިޔާރު ދުރުހެލިވާންޖެހޭނެއެވެ. އަދި މީގެ އިތުރުން ފަނޑިޔާރެއްގެ މައްޗަށް އެހެން ފަނޑިޔާރުންގެ ނުވަތަ އެހެން ފަނޑިޔާރެއްގެ ނުފޫޒު އޮވެގެންނުވާނެއެވެ. ތިމާގެ ރައުޔު ބިނާކުރަންވާނީ، އެހެން ފަނޑިޔާރެއްގެ ނުފޫޒެއް ނެތިއެވެ.ވަކިފަރާތަކަށް ނުޖެހުންފަނޑިޔާރު ހުރީ ވަކި ޚަޞްމެއްގެ އަތަށް ޖެހިފައިކަމަށް ބެލެވޭނޭ އެއްވެސް ކަމެއް ފަނޑިޔާރަކު ކޮށްގެންނުވާނެއެވެ. އަދި އެފަދަ ގޮތަކަށް ދޭހަވާ ބަހެއްވެސް ފަނޑިޔާރު ބުނެގެންނުވާނެއެވެ. އަދި މައްސަލައެއްގައި ޙުކުމަށް އަސަރުކޮށްފާނޭ ބަހެއް ނުވަތަ ފަނޑިޔާރު ހުރީ ވަކި ފަރާތަކަށް ޖެހިފައިކަމަށް ދޭހަވާބަހެއް ޝަރީޢަތުގެ މަޖިލީހުގައިވެސް ފަނޑިޔާރު ބުނެގެންނުވާނެއެވެ. އަދި މީހެއްގެ ޝަރީޢަަތުގެ އިންސާފުވެރިކަމަށް ބުރޫ އަރާފާނޭ ބަހެއް ޢާންމުތަނެއްގައި ނުވަތަ އެނޫން ތަނެއްގައިވެސް ފަނޑިޔާރަކު ބުނެގެންނުވާނެއެވެ. މީގެ އިތުރުން ފަނޑިޔާރު ހުންނާނީ ވަކި ފަރާތަކަށް ޖެހިފައިކަމަށް އާދައިގެ ގޮތެއްގައި މީހަކު ޤަބޫލުކުރާނޭ ޙާލަތެއް މެދުވެރިވެފައިވާ ފަނޑިޔާރަކުނަމަ އެ ފަނޑިޔާރަކު އެމައްސަލަ ބެލުމުން އަމިއްލައަށް ދުރުވެ ތަނާޒުލުވާންވާނެއެވެ. މިފަދަ ޙާލަަތްތަކުގެ ތެރޭގައި ތިމާ ކުރީން ވަކާލާތު ކޮށްފައިވާ މައްސަލަތަކާއި، އެ މައްސަލައެއްގައި ދެބަސްވުން އުފެދިފައިވާ ވާޤިޢާތަކުގެ ނުވަތަ ޙަޤީގަތްތަކުގެ މަޢުލޫމާތު އަމިއްލަ ގޮތުން ނުވަތަ އެހެން ވަޒީފާއެއް އަދާކުރުމުގެ ތެރެއިން ލިބިފައިވާ މީހަކު އެމައްސަލާގައި ފަނޑިޔާރަކަށް ހުރެގެންނުވާނެއެވެ. ކޯޓަކަށް ހުށަހެޅިފައިވާ ނުވަތަ ހުށަހެޅިދާނެ އެއްވެސް މައްސަލައަކާ ނުވަތަ ކަމަކާބެހޭ ގޮތުން ފަނޑިޔާރަކު އެއްވެސް މީހަކަށް ލަފައެއް ނުވަތަ މަޝްވަރާއެއް ދީގެންނުވާނެއެވެ.ނަޒާހަތްތެރިކަންފަނޑިޔާރެއްގެ ނަޒާހަތްތެރިކަން ބަހައްޓަންޖެހޭނީ މުޖުތަމަޢުގައި ހިމެނޭ އާދައިގެ މީހަކަށް އެއީ ގޯސްކަމެއްކަމަށް ޤަބޫލުނުކުރެވޭނޭ މިންވަރަށްވުރެ މަތީ ދަރަޖައެއްގައެވެ. އަދި އެ ފަނޑިޔާރެއްގެ ޢަމަލުތައް ހުންނަ ގޮތުން ޖުޑިޝަރީއާމެދު ރައްޔިތުންގެ މެދުގައި އޮންނަންޖެހޭ އިތުބާރަށް އުނިކަން އަތުވެދާނޭ އެއްވެސް ކަމެއް ފަނޑިޔާރަކު ކޮށްގެންނުވާނެއެވެ.އަޚްލާޤީ ފެންވަރު މަތީދަރަޖައެއްގައި ބެހެއްޓުންޢާންމު ދިރިއުޅުމުގައާއި ފެންނަ ފެނުމުގައާއި މަސައްކަތުގައި މަތިވެރި އަޚްލާޤެއްގެ ވެރިއަކު ކަމަށް ފަނޑިޔާރު ވާންޖެހޭނެއެވެ.&nbsp;އަދި ފަނޑިޔާރުންނަކީ ޚުލްގު ހެޔޮ ބަޔަކަށް ވާންޖެހޭނެއެވެ. ތިމާގެ އުޅުމާއި ގުޅުމުގައި ނަމޫނާ މީހަކަށް ވާންޖެހޭނެއެވެ. ވިޔާނުދާ ޢަމަލުތަކުން ދުރުހެލިވެފައިވާ މީހަކު ކަމުގައިވާންޖެހޭނެއެވެ. ފަނޑިޔާރަކަށް ވީތީވެ، އެހެނިހެން ރައްޔިތުންނާ ޚިލާފަށް، ފަނޑިޔާރުން ދުރުހެލިވާންޖެހޭ ކަންތައްތަކެއް ހުރެއެވެ. ފަނޑިޔާރުކަމަށް އަންނަންވާނީ އެފަދަ ކަންކަމުން ދުރުހެލިވުމަށް ހިތުން ރުހުމުން އެއްބަސްވެގެންނެވެ.&nbsp;އެހެނީ، އެފަދަ ކަންކަމުން ދުރުހެލިވުމަކީ، ފަނޑިޔާރުކަމުގެ ވާޖިބުގެ ޠަބީޢަތާ ގުޅިފައިވާ ކަންކަން ކަމުގައިވާތީވެއެވެ. އަދި އެ ފަނޑިޔާރަކީ ވަކި ފަރާތަކަށް ޖެހިފައި ހުންނާނޭ މީހަކުކަމަށް ޢާންމުން ޤަބޫލުކުރާނޭ ޙާލަތްތަކުން&nbsp;ދުރުހެލި ވެގެން ހުރި މީހަކުކަމުގައި ވާންޖެހޭނެއެވެ. އެ ފަނޑިޔާރަކީ އަބަދުމެ އަބުރުވެރިއަކު ކަމުގައި ދެމިހުންނަ މީހަކުކަމުގައިވާންޖެހޭނެއެވެ. އަބުރުވެރި ދިރިއުޅުމެއް އުޅޭ މީހަކު ކަމުގައިވާން ޖެހޭނެއެވެ.މިގޮތުން، ފަނޑިޔާރަކު ދުރުހެލިވާންޖެހޭ ކަންކަމުގެ ތެރޭގައި، ޢާންމު ގޮތަކަށް ތިމާ ވަޒީފާ އަދާ ކުރާ ކޯޓަށް ވަކާލާތުކުރަން އަންނަ ޤާނޫނީ ވަކީލަކާއެކު، އެ ފަނޑިޔާރަކު އެ ވަކީލަކަށް ފަހިވާގޮތަށް މައްސަލަ ނިންމަފާނެކަމަށް މީހުން ޤަބޫލުކޮށްފާނެ ގޮތަކަށް ބައްދަލުކޮށް އުޅުމާއި ގުޅުން ހިންގުމަކީ ފަނޑިޔާރަކު ކޮށްގެންވާނެ ކަމެއް ނޫނެވެ. ތިމާގެ ނުވަތަ ތިމާގެ ޢާއިލާގެ ނުވަތަ ރައްޓެއްސެއްގެ ނުވަތަ ކުރީގެ ވިޔަފާރި ބައިވެރިއެއްގެ ނުވަތަ ތިމާއާ ކުރީން މައްސަލައެއް ޖެހިފައިހުރި މީހެއްގެ ކުޑަވެސް މަޞްލަޙަތު ހިމެނޭ މައްސަލައެއް އެމީހަކު ބަލައިގެންނުވާނެއެވެ.ފަނޑިޔާރާއި ފަނޑިޔާރުގެ ޢާއިލީ މެންބަރުންގެ މާލީ މަޞްލަޙަތުތަކާއި މުދަލާއި ފައިސާގެ ޙާލަތު ހުންނަގޮޮތް ފަނޑިޔާރު އަބަދުމެ ދެނެގަންނަން ވާނެއެވެ.ހަމަހަމަކަންފަނޑިޔާރުންގެ ޢަމަލާބަހުން އެ ފަނޑިޔާރުންނަކީ، ހަމަހަމަކަން ޤާއިމުކުރާނޭ ބަޔަކު ކަން ދައްކައިދޭންވާނެއެވެ. ފަނޑިޔާރުން ޤާއިމުކުރަންޖެހޭ ހަމަހަމަކަމުގެ އެންމެ ރީތިމިސާލެއް ދެއްވާފައިވަނީ މި ޢުއްމަތުގެ ނަބިއްޔާ ކީރިތި ރަސޫލާ (ޞ.ޢ.ވ) އެވެ. މަދީނާގެ އަޝްރާފުންގެ ތެރެއިން އަންހެން ކަނބަލަކު ވައްކަން ކޮށްގެން ކީރިތި ރަސޫލާގެ އަރިހަށް އެކަން ހުށަހެޅުނު ހިނދު ކީރިތި ރަސޫލާ (ޞ.ޢ.ވ) ޙަދީޘް ކުރައްވާފައިވަނީ، ތިމަން ކަލޭގެފާނުގެ ކުރީގެ ޤައުމުތައް ހަލާކުވެ ނެތިގެން ގޮސްފައިވަނީ، މާތް މީހަކު ވައްކަންކުރުމުން އެކަމަށް އަޅާނުލައި ދޫކޮށްލައި، ދެރަ ނިކަމެއްޗަކު ވައްކަން ކުރުމުން އެމީހަކު ހިފައި ހައްޔަރުކޮށް އަދަބުދިނުމުން ކަމަށާއި، ތިމަން ކަލޭގެފާނުގެ އަންހެން ދަރިކަނަބަލުން ޢައިޝާ (ރ.ޢ) ވައްކަން ކުރި ނަމަވެސް އެކަމަނާގެ އަތް ކަނޑުއްވާނެ ކަމަށެވެ.&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޖުމްހޫރިއްޔާގެ ޤާނޫނު އަސާސީގެ 42 ވަނަ މާއްދާގެ (ހ) ގައި ބުނެފައިވަނީ، ކޮންމެ މީހެއްގެ މަދަނީ ޙައްޤުތަކާއި ވާޖިބުތައް ކަނޑައެޅުމުގައި ނުވަތަ ޖިނާއީ ކުށެއްގެ ދަޢުވާ މީހެއްގެ މައްޗަށް އުފުލުމުގައި، ޤާނޫނަކުން ޤާއިމުކޮށްފައިވާ މިނިވަން އަދި މުސްތަޤިއްލު ކޯޓެއްގައި ނުވަތަ ޓްރައިބިއުނަލެއްގައި އެކަށީގެންވާ މުއްދަތެއްގެ ތެރޭގައި، ޢާންމުކޮށް ހުޅުވާލައިގެން ބާއްވާ އަޑުއެހުމެއްގައި އިންސާފުން ޝަރީއަތް ކުރެވުމުގެ ޙައްޤު ކޮންމެ މީހަކަށް ލިބިގެންވާ ކަމަށެވެ. އަދި އެފަދަ ޝަރީޢަތެއް ކުރަންވާނީ، ޢަދުލުވެރިކަމާއެކު ވަކިފަރާތަކަށް ނުޖެހި ހާމަކަމާއެކުގައިކަމަށް އެމާއްދާގެ (ށ) ގައި ބުނެފައިވެއެވެ. އެހެން ކަމުން މިމާއްދާގައި ކަށަވަރުކޮށްދީފައިވާ މި އަސާސީ ޙައްޤު ރައްޔިތުންނަށް ލިބިދެވޭނީ، ޤާނޫނު އަސާސީ މެދުވެރިކޮށް ރައްޔިތުން ފަނޑިޔާރުންނާ ޙަވާލުކޮށްފައިވާ އަމާނާތް އަދާކުރާކަމަށް އިތުބާރު ކުރެވޭ ފަނޑިޔާރުން އެކުލެވޭ ޖުޑިޝަރީއަކުންނެވެ. އަދި ފަނޑިޔާރުންނަކީ ބެންގަލޯ ޕްރިނިސިޕަލްސްގައި ބަޔާންކޮށް ކަނޑައަޅާފައިވާ އުޞޫލުތަކަށް އިޙްތިރާމްކުރާ ފަނޑިޔާރުންނަށް ވެވިގެންނެވެ. ދިވެހިރާއްޖޭގައި ރައްޔިތުންގެ އިތުބާރު ޖުޑިޝަރީއަށް ލިބޭނީ އެމޭރުމުން ހުރިހާ ފަނޑިޔާރުންގެ ޢަމަލުތައް ބައްޓަންކުރެވި ތަރުތީބު ކުރެވިގެންނެވެ.

ފަނޑިޔާރުންގެ ސުލޫކީ އަދި އަޚްލާޤީ މިންގަނޑުތައް

ޙުސްނުއްސުޢޫދު